Katarakt Tedavisinde Etkili Yöntemler

Katarakt hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkileyen ve özellikle ilerleyen yaşla birlikte görülme sıklığı artan ciddi bir göz hastalığıdır.

Gözün doğal merceğinin şeffaflığını kaybederek opaklaşması ile ortaya çıkan katarakt bulanık görmeye neden olan ilerleyici bir hastalıktır. Tedavide gecikildiği takdirde ise görme kaybı oluşabilmektedir.

Kataraktın kesin tedavisi ameliyatla mümkündür. Günümüzde ileri cerrahi teknikler sayesinde katarakt hastaları görüş kalitelerini geri kazanabilmektedir.

Katarakt nedir?

Gözün doğal merceği veya lensi kornea arkasında, iris ve gözbebeğinin hemen ardında bulunan saydam ve esnek bir yapıdır. Göz merceği göze gelen ışığı kırarak retinaya odaklamada önemli bir rol oynar. Temel işlevi, nesnelerin net bir şekilde görülmesini sağlamak için ışığı doğru şekilde odaklamak ve odak noktasını değiştirebilmektir. Zamanla gözdeki mercek şeffaflığını yitirmeye başlar ve opaklaşarak daha koyu, mat ve buğulu bir yapıya dönüşür. Katarakt olarak tanımlanan bu durumun sonucunda retina üzerine düşen ışık azalır ve görme kalitesi düşer.

Katarakt yavaş ve sinsi ilerleyen bir hastalıktır. Erken dönemde belirti vermeyebilir ve bu nedenle de düzenli göz muayenesi yaptırmayan birçok hastada katarakt geç fark edilebilmektedir.

Kataraktın gelişme nedenine ve merceği etkileme durumuna göre farklı türleri bulunmaktadır.

• Senil katarakt yaşa bağlı katarakt olarak adlandırılır. Yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak göz merceğinin bulanıklaşmasıdır. Genellikle 40 yaş üstü bireylerde görülmeye başlar ve yaş ilerledikçe yaygınlaşır.
• Nükleer sklerotik katarakt göz merceğinin nükleus adı verilen merkezinde oluşur.
• Kortikal katarakt göz merceğinin kenarlarında (korteks) başlar ve dışarıdan içeriye doğru yayılarak beyaz, kama şeklinde opasiteler olarak görülür.
• Subkapsüler katarakt lens kapsülünün arka bölümünde oluşan katarakt türüdür.
• Konjenital katarakt veya doğumsal katarakt genetik faktörler, enfeksiyonlar veya gelişim sorunlarına bağlı olarak doğumda veya bebeklik döneminde gelişen katarakt türüdür.
• Sekonder katarakt ikincil bir nedene bağlı gelişen katarakt türüdür. Başka bir göz hastalığı (diyabet ve glokom gibi), göze alınan travma ve yaralanma, kortizon gibi ilaçların uzun kullanımı, radyoterapi veya cerrahi müdahale sonucunda oluşan katarakt türüdür.

Katarakt neden olur?

Katarakt birçok farklı neden ve risk faktörü ile ilişkili bir göz hastalığıdır. Katarakta yol açan nedenler ve risk unsurları şöyle sıralanabilir:

• İlerleyen yaş
• Diyabet (Şeker hastalığı)
• Glokom (Göz tansiyonu)
• Genetik faktörler (ailede katarakt öyküsü)
• Obezite
• Hipertansiyon (Yüksek tansiyon)
• Kortikosteroidler gibi ilaçlarının uzun süreli kullanılması
• Göze alınan darbe ve göz yaralanmaları
• Göz ameliyatları
• Aşırı güneş maruziyeti
• Aşırı sigara ve alkol kullanımı
• Radyasyona maruz kalma veya radyasyon tedavisi

Katarakt belirtileri nelerdir?

Katarakt farklı nedenlere bağlı olarak gelişen bir hastalık olduğu için belirtileri de türüne göre değişebilmektedir. Genel olarak yaygın katarakt belirtileri ise şöyle sıralanabilir:

• Bulanık görme
• Gece görme kalitesinin düşmesi
• Işığa karşı hassasiyet gelişmesi
• Renklerin soluklaşması
• Özellikle gece ışık kaynaklarının etrafında parlamalar veya haleler görme
• Çift görme ve hayalet görüntü
• Gözlük veya kontakt lens numaralarının sık sık değişmesi
• Okuma ve iğne iplik geçirme gibi eylemlerde zorlanma

Katarakt nasıl tedavi edilir?

Katarakt tanısı göz doktoru tarafından gerçekleştirilen fizik muayene ve çeşitli testlerde koyulur.  Görme keskinliği testi, biyomikroskopi muayenesi, retina muayenesi ve tonometre ile göz içi basınç değerlendirilir. Teşhis ve tanı sürecinin ardından tedavi planlanır.

Hastalığın erken evrelerinde katarakta yol açan nedenin tedavisine odaklanılabilir. Yakın gözlüğü kullanılabilir ve bazı yaşam tarzı değişiklikleri önerilebilir. Ancak katarakt ilaç tedavisiyle veya gözlük kullanımıyla iyileştirilebilen bir durum değildir. Tek ve kesin tedavisi cerrahidir.

Katarakt ilerledikçe görme kalitesi düşer; bu da hastanın günlük yaşamını ve aktivitelerini olumsuz etkiler.

Doğal mercekte meydana gelen bozulma cerrahi yöntemlerle tedavi edilebilir. Günümüzde en etkili katarakt ameliyatı yöntemi FAKO olarak da bilinen fakoemülsifikasyon tedavisidir. Lokal anestezi altında yapılan modern bir cerrahi teknik olan FAKO (fakoemülsifikasyon), küçük bir kesi yoluyla kataraktlı göz merceğinin ultrasonik titreşimler kullanılarak parçalanması ve ardından parçaların aspirasyon yoluyla gözden çıkarılması prensibine dayanır.

Boşaltılan doğal merceğin yerine göz içi mercek yerleştirilir. Yapay lens takılmaya uygun olmayan hastaların ise ameliyat sonrasında özel gözlük veya kontakt lens kullanmaları gerekmektedir.

Katarakt cerrahisi tek göze uygulanır. İki göze de operasyon yapılması gereken hastalarda önce bir göz ameliyat edilir. İyileşme süreci tamamlandıktan sonra ikinci göze katarakt ameliyatı uygulanır.

Katarakt ameliyatında kullanılan yapay lensler göz doktoru tarafından hastanın durumuna, yaşına ve ihtiyaçlarına göre belirlenir. Farklı işlev ve özellikler sunan monofokal lensler (tek odaklı lensler), multifokal lensler (akıllı lensler), trifokal lensler veya astigmat düzeltici torik lensler kullanılabilmektedir.

Ameliyatla yerleştirilen göz içi yapay lenste yeniden katarakt meydana gelmez. Ancak bazen yapay lenslerde madde birikimi oluşabilir. Bu durum lazer tedavisi ile giderilmektedir.

Katarakt tedavisi kimlere uygulanır?

Katarakt tedavisi için ameliyata engel bir sağlık problemi olmayan, katarakt nedenli görme düzeyi yüzde 60 seviyesine düşmüş olan hastalara uygulanır.

Bununla birlikte her katarakt hastası cerrahi tedaviden yararlanamaz. Glokom, retina yırtığı veya makula dejenerasyonu gibi ileri göz hastalığı olanlar için katarakt ameliyatı sakıncalı olabilmektedir.

Göz enfeksiyonu olan hastalarda öncelikle bu durum tedavi edilmelidir. Hastalar göz tamamen iyileştikten sonra ameliyat olabilir.

Kalp damar hastalığı, yüksek tansiyon gibi ciddi sağlık problemleri olanlar için ameliyat risk yaratabilir. Bu nedenle hastaların genel sağlık durumları iyi değerlendirilmeli ve buna göre karar verilmelidir.

Katarakt önlenebilir mi?

Kataraktın kesin olarak engellenmesi mümkün değildir ancak çeşitli önlemlerle göz sağlığı korunabilir.

• Düzenli göz muayenesine gidilmesi,
• Sigara ve alkolden uzak durulması,
• Şeker hastalığı veya yüksek tansiyon gibi hastalıkların kontrol altında tutulması,
• Sağlıklı beslenme düzenine geçilmesi,
• UV-B ışığından koruyan güneş gözlüğü kullanılması önerilmektedir.